W dniu wczorajszym Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 34/17 rozpoznał przedstawione przez Sąd Okręgowy w Lublinie bardzo ważne zagadnienie prawne:

„Czy w postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu dopuszczalne jest wydanie na podstawie art. 318 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. postanowienia wstępnego o uznaniu żądania ustanowienia tej służebności za usprawiedliwione?​

Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą:

W postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu jest dopuszczalne wydanie, na podstawie art. 318 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., postanowienia wstępnego o uznaniu żądania ustanowienia tej służebności za usprawiedliwione w zasadzie.

Przypomnieć należy, że sprawa dotyczyła ustanowienia prawa służebności przesyłu na potrzeby gazociągów. Przedsiębiorca zakwestionował wniosek zarówno co do zasady, jak i wysokości. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uznał roszczenie wnioskodawcy za zasadne i na tej podstawie wydał postanowienie wstępne. Przedsiębiorca złożył apelację, jednakże Sąd Okręgowy w Lublinie nabrał wątpliwości czy w tym postępowaniu można rozstrzygać wstępnie o samej zasadzie żądania ustanowienia służebności przesyłu.

Sąd Najwyższy w opublikowanym komunikacie podkreślił, że ustawodawca przewidział możliwość wydawania postanowień wstępnych w sprawach dotyczących zniesienia współwłasności i podziału majątku wspólnego.

Problem polega na tym, że przepisy szczegółowe nie odnoszą się do instytucji służebności przesyłu. Sąd Najwyższy wskazał jednakże, że nie stanowi to przeszkody w możliwości wydawania postanowień wstępnych w tego rodzaju postępowaniach.

Należy bowiem zwrócić uwagę na art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym:

Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Na tej podstawie można odpowiednio zastosować art. 318 § 1 K.p.c.:

Sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania – zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie.

W ocenie składu orzekającego możliwe jest wydawanie postanowień wstępnych. Warto jednakże podkreślić, że Sąd Najwyższy nie jest jednomyślny w tej materii, wszak przeczy temu stanowisko przedstawione w postanowieniu z dnia 21 lipca 2016 r. o sygn. akt II CSK 604/15.

Komunikat zwraca ponadto uwagę, że sądy powszechne powinny wydawać postanowienia wstępne jedynie wyjątkowo przy zachowaniu wszelkich ustawowych przesłanek, w tym zasady ekonomii.

Do sprawy wrócę ponownie po publikacji uzasadnienia uchwały, tym bardziej że w tej kwestii mam zupełnie inną ocenę, aniżeli Sąd Najwyższy.