Służebność przesyłu ostatecznie także na rzecz gminy

W jednym z poprzednich wpisów „uprzejmie doniosłem” jak przykładny obywatel 🙂 o podjęciu przez Sąd Najwyższy w dniu 13 kwietnia br. w sprawie III CZP 3/17 uchwały, zgodnie z którą:

„Właściciel nieruchomości, na której znajduje się sieć wodociągowa, może żądać ustanowienia służebności przesyłu obciążającej tę nieruchomość na rzecz gminy będącej właścicielem tej sieci także wtedy, gdy gmina wydzierżawiła sieć przedsiębiorstwu wodociągowo – kanalizacyjnemu (art. 305[2] § 2 w związku z art. 305[1] k.c.).”

Na stronach Sądu Najwyższego pojawiło się już uzasadnienie uchwały, zatem w dzisiejszym wpisie podzielę się z Wami kilkoma ważnymi uwagami poczynionymi przez skład sędziowski.

Przypomnę jeszcze, że Sąd Najwyższy musiał zmierzyć się problemem czy gmina powinna być traktowana jako przedsiębiorca (na rzecz którego ustanawiamy służebność przesyłu) również wtedy, gdy obowiązek doprowadzania wody i odprowadzania ścieków – w tym konieczne do jego wykonania urządzenia przesyłowe – przekazała utworzonej przez siebie spółce na podstawie dzierżawy.

Z art. 305[1] i art. 305[2] § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że obciążenie nieruchomości służebnością przesyłu na wniosek jej właściciela może nastąpić, jeżeli właściciel urządzeń przesyłowych (lub podmiot zamierzający je wybudować) jest jednocześnie przedsiębiorcą.

Powyższa uwaga jest jednym z najbardziej trafnych wniosków wynikającym ze wskazanych norm prawnych kształtujących prawo służebności przesyłu. Sąd Najwyższy słusznie bowiem wskazał, że wyrażenie „przedsiębiorca przesyłowy” miało swoje źródło w judykaturze, jak i doktrynie prawa, a nie w obowiązujących przepisach.

Założenie to, pozwoliło na dalsze rozważania umożliwiające udzielenie odpowiedzi na pytanie czy gmina w omawianym przypadku, może być jednocześnie przedsiębiorcą będącym beneficjentem ustanowionego prawa służebności przesyłu.

Art. 43[1] Kodeksu cywilnego stanowi, że Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Sąd Najwyższy przypomniał, że w judykaturze panuje dominujący pogląd wywiedziony na podstawie wykładni powyższej normy prawnej, zgodnie z którym, gmina prowadzi działalność gospodarczą (a zatem jest przedsiębiorcą), gdy zaspokaja „zbiorowe potrzeby ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych”.

Obowiązek ten wynika bezpośrednio z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym:

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Ponadto art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej stanowi, że:

Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.

Obowiązujące przepisy zezwalają gminie na udostępnianie swoich urządzeń w formie dzierżawy utworzonej przez siebie spółce prawa handlowego w celu zbiorowego zaopatrywania w wodę czy też zbiorowego odprowadzania ścieków.

Gmina w takim przypadku będzie podmiotem, na rzecz którego należy ustanowić służebność przesyłu, ponieważ jest właścicielem sieci wodociągowo – kanalizacyjnej oraz przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą polegającą na udostępnianiu swoich urządzeń przesyłowych innemu podmiotowi, co spełnia ustawowy obowiązek zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków.

Sąd Najwyższy opowiedział się w tym przypadku za wykładnią rozszerzającą. Przepisy o służebności przesyłu zostały bowiem wprowadzone w celu umożliwienia właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) nieruchomości uregulowanie sytuacji prawnej urządzeń przesyłowych znajdujących się na jego gruncie.

Wykładnia zwężająca prowadziłaby bowiem do sytuacji, w której część właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości byłaby pozbawiona możliwości żądania ustanowienia służebności przesyłu, co byłoby wprost sprzeczne z ustawą zasadniczą.

Pogląd Sądu Najwyższego należy ocenić zatem pozytywnie. Sama uchwała w większości odzwierciedla zamysł ustawodawcy, natomiast zastosowanie wykładni rozszerzającej było podyktowane konstytucyjnymi wartościami i prawami, które nie mogą być ograniczane.

Nic, tylko przyklasnąć! 🙂

***

Uchwała SN z 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt III CZP 3/17 <<Zobacz>>

6 Discussion to this post

  1. Zygmunt pisze:

    – ” Służebność przesyłu ostatecznie także na rzecz gminy „- ? Tak, ale tylko w przypadku gdy prowadzi działalność gospodarczą za pośrednictwem wyodrębnionej jednostki organizacyjnej, zakład budżetowy, komunalny czy spółka wodna. W przypadku wydzierżawienia urządzeń przesyłowych musi zarabiać. Nieodpłatne udostępnienie urządzeń nie wywołuje skutków w zakresie przysługiwania służebności przesyłu gminie. Tak jakoś.

    • Przemysław Sikora pisze:

      Pani Zygmuncie,
      Z jakich przepisów, ewentualnie judykatury, wynika Pańska ocena prawna?

      • Zygmunt pisze:

        Moja interpretacja przepisów, potwierdzona zresztą przez uchwałę w sprawie III CZP 3/17.

        • Przemysław Sikora pisze:

          Panie Zygmuncie,
          Proszę zatem przytoczyć te przepisy (jeśli można).

          • Zygmunt pisze:

            Więcej Panu pomóc nie mogę, ale proszę przestudiować treść orzeczenia w sprawie III CZP 3/17. Znajdzie Pan w niej odpowiedzi na swoje wątpliwości. SN chodzi swoimi ścieżkami, pewnie dlatego chcą go przewietrzyć. Pozdrawiam.

          • Przemysław Sikora pisze:

            Panie Zygmuncie,
            Źle mnie Pan zrozumiał. Zwracając się do Pana o wskazanie podstaw prawnych zakresu dokonanego komentarza chciałem uzyskać wiedzę, z czego wynika Pańska ocena prawna. Proszę mi wierzyć, że przed każdorazowym opublikowaniem postu obejmującym dane orzeczenie SN gruntownie je analizuję, ale w tym przypadku takich wniosków, które Pan wywiódł ja nie znalazłem. Stąd też moje wątpliwości, których nie mam absolutnie co do samej treści przedmiotowej uchwały.

Skomentuj Zygmunt Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.