Ocena przesłanek zasiedzenia służebności przez Sąd Najwyższy

W ostatnich miesiącach do Sądu Najwyższego wpłynęły dwa kolejne zagadnienia prawne dotyczące ogólnie znanego już tematu, a mianowicie zasiedzenia służebności gruntowej na potrzeby urządzeń przesyłowych.

Tym razem sądem pytającym był Sąd Okręgowy w Opolu, który postanowieniem z 10 sierpnia oraz z 14 sierpnia br. przedstawił dwa następujące zagadnienia prawne:

Czy można uznać, że właściciel urządzeń przesyłowych, będący jednocześnie właścicielem nieruchomości, na których są one posadowione, a który sprzedaje nieruchomość i nie zastrzega sobie w żaden sposób prawa do korzystania z nieruchomości w zakresie urządzeń przesyłowych, był posiadaczem w dobrej wierze służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu oraz czy dobrą wiarę właściciela urządzeń przesyłowych należy rozpatrywać na dzień posadowienia urządzeń przesyłowych na swoim gruncie, czy też należy rozpatrywać na dzień rozdzielenia prawa własności nieruchomości od prawa własności urządzeń przesyłowych i rozpoczęcia biegu zasiedzenia służebności?​

Czy można uznać, że przedsiębiorstwo państwowe będące właścicielem urządzeń przesyłowych, które były posadowione na gruncie Skarbu Państwa niebędącym w jego zarządzie, w dniu 5 lutego 1990 r. wszedł w posiadanie w dobrej wierze służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu oraz czy dobrą wiarę właściciela urządzeń przesyłowych należy rozpatrywać na dzień posadowienia urządzenia przesyłowego na swoim gruncie, czy tez należy rozpatrywać na dzień rozdzielenia prawa własności nieruchomości od prawa własności urządzeń przesyłowych i rozpoczęcia biegu zasiedzenia służebności?

Stan faktyczny obydwu spraw jest niemal identyczny. Otóż urządzenia przesyłowe zostały wybudowane przed 1989 r. na gruncie należącym do Skarbu Państwa, zaś przedsiębiorca w toku postępowania podniósł zarzut nabycia służebności przez zasiedzenie, powołując się m. in. na domniemanie dobrej wiary.

Różnica polega jednak na tym, że w pierwszym przypadku Skarb Państwa zbył grunt, na którym posadowiono urządzenia w dniu 30 marca 1988 r. na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, natomiast w drugiej sprawie sprzedaż nieruchomości nastąpiła w dniu 9 marca 1995 r.

Sąd Okręgowy na podstawie złożonych apelacji powziął wątpliwości co do charakteru posiadania służebności przez przedsiębiorcę oraz co do okresu, w którym przedsiębiorca lub Skarb Państwa objął służebność w posiadanie.

Problem polega jednak na tym czy powyższe zagadnienia prawne rzeczywiście budzą poważne wątpliwości i konieczne jest rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego.

Moim zdaniem Sąd Najwyższy powinien odmówić podjęcia uchwały.

A jest tak dlatego ponieważ Sąd Najwyższy wyraźnie stoi na stanowisku (przynajmniej ostatnio), że to na sądzie powszechnym spoczywa obowiązek oceny czy dany stan faktyczny sprawy pozwala na uwzględnienie zarzutu zasiedzenia służebności.

Tytułem przykładu, w postanowieniu z 7 maja 2014 r., II CSK 472/13 podkreślono, że domniemanie dobrej wiary powinno podlegać ocenie w kontekście wszystkich dowodów zebranych w sprawie. Niejako kontynuacją tej myśli była wydana ostatnio uchwała składu siedmiu sędziów SN z 5 czerwca 2018 r., III CZP 50/17, gdzie odmówiono rozstrzygnięcia w zakresie oceny charakteru posiadania służebności gruntowej przez przedsiębiorstwo oraz podkreślono, że:

Nie odzwierciedla ono zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości, lecz stanowi wyraz oczekiwania na dokonanie przez Sąd Najwyższy oceny, czy w konkretnym stanie faktycznym spełnione zostały przestanki nabycia w drodze zasiedzenia przez uczestnika służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

To zatem sądy powszechne, które rozpoznają wnioski właścicieli o ustanowienie służebności przesyłu powinny wykazać niezbędną aktywność w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w kontekście przesłanek nabycia służebności w drodze zasiedzenia.

Tym niemniej, poczekajmy na rozstrzygniecie ponieważ ewentualna treść uchwały będzie miała wpływ na los wielu roszczeń właścicieli.

***

<<postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu z 10 sierpnia 2018 r., II Ca 361/18>>

<<postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu z 14 sierpnia 2018 r., II Ca 460/18>>

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.